Θεωρώ ότι έχει ενδιαφέρον η σύντομη ομιλία μου στο συνέδριο αυτό στην αίθουσα της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης πριν 33 χρόνια. Ήταν μια εποχή ελπίδας για την αλλαγή στην πατρίδα μας. Ήταν μια εποχή αισιοδοξίας και αγώνα. Νέος λογοτέχνης εγώ τότε, είχα το θάρρος να μιλήσω ξεκάθαρα στους γνωστούς και καθιερωμένους συγγραφείς από την Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα. Το τι έγινε αυτή η ελπίδα, αυτά τα δικαιώματα και αυτές οι υποχρεώσεις είναι γνωστό σε όλους.
Με μεγάλη χαρά άκουσα τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, ανακοινώσεις, παρεμβάσεις τις τρεις αυτές μέρες του συνεδρίου μας. Όλες σχεδόν οι διεκδικήσεις που διατυπώθηκαν είναι σωστές και δίκαιες και τις συμμερίζομαι απόλυτα. Μου έκανε όμως εντύπωση το γεγονός ότι οι περισσότεροι ομιλητές κινήθηκαν σε προκαθορισμένα και στενά πλαίσια. Ακόμη, το γεγονός ότι ελάχιστα πράγματα αναφέρθηκαν για τις υποχρεώσεις των λογοτεχνών.
Θα ήταν χρήσιμο και εποικοδομητικό να αναλογιστούμε όλοι τις δικές μας ευθύνες στην ιστορική στιγμή και στον χώρο που ζούμε. Τις δικές μας ευθύνες για την κατάσταση που με τόσο ζοφερά χρώματα περιγράψαμε.
Υποστηρίζω ότι ο λογοτέχνης έχει χρέος να τονίσει, χωρίς μισόλογα και υπεκφυγές, πως ο βασικός υπεύθυνος για την κατάσταση του βιβλίου στη χώρα μας είναι η κυρίαρχη ιδεολογία και η σκοταδιστική πολιτική των εκφραστών της τα τελευταία πενήντα χρόνια.
Υποστηρίζω ότι συνυπεύθυνοι είναι πολλοί λογοτέχνες με την αριστοκρατική και αποκλειστική στάση που τήρησαν στο έργο τους και στην πράξη της ζωής τους.
Υποστηρίζω ότι πρέπει να στιγματιστούν το βόλεμα και η αδράνεια, η έλλειψη αγωνιστικότητας για την αλλαγή των απαράδεκτων κοινωνικών συνθηκών.
Μέσα στην άγνοια και την αμάθεια και όταν διακυβεύεται η ίδια η ύπαρξη του ανθρώπου και του πολιτισμού του, ο ρόλος του λογοτέχνη είναι ένας ρόλος ανατρεπτικός. Τον ανατρεπτικό αυτό ρόλο εκπλήρωσε σε κάποιο βαθμό, έστω και χωρίς πρόθεσή του, ο ποιητής Γιώργος Βαφόπουλος, μιλώντας με εφηβικό πάθος για τις λαϊκές βιβλιοθήκες. Τον ανατρεπτικό αυτό ρόλο θα πρέπει να συνειδητοποιούμε κάθε πρωί όλοι μας, κοιτάζοντας με μια παρθενική ματιά τον κόσμο. Αυτό αποτελεί χρέος της τέχνης μας αλλά και την υπέρτατη δικαίωσή της.
Τόλης Νικηφόρου
