Επιστολές γνωστών ποιητών και πεζογράφων, ίσως και κριτικών, στον Τόλη Νικηφόρου και επιστολές του ίδιου κατά τον μισό σχεδόν αιώνα της λογοτεχνικής πορείας του ως τώρα. Ακόμη, αναγγελίες εκδηλώσεων, περιγραφές, ανέκδοτα, στιγμιότυπα, ό,τι μπορεί να ενδιαφέρει τον αναγνώστη της λογοτεχνίας κατά τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα.


Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2015

Μιλώ με σπασμένη φωνή ....


 
        Αναγνωστάκης, Κύρου, Θασίτης. Όχι αλφαβητικά, όχι ηλικιακά, απλώς έτσι είναι ο ρυθμός  των ονομάτων τους. Έτσι αναφέρονται οι οικείοι,  οι αγαπημένοι μας τρεις «κοινωνικοί ποιητές»  ή «στρατευμένοι ποιητές» ή «ποιητές της κοινωνικής αγωνίας» της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς ή «γενιάς της ήττας» στη Θεσσαλονίκη. Μια τριάδα σύμβολο για τη δική μας επόμενη «χαμένη γενιά» ή «γενιά των απόηχων». Με ποιήματα εμβληματικά που επηρέασαν και το δικό μας γράψιμο, σε μια πρώτη φάση τουλάχιστον. 

        Είχαμε αποφοιτήσει και οι δύο από το Ανατόλια και είχα την τύχη να γνωρίσω τον Κλείτο Κύρου, τόσο ως άνθρωπο και ποιητή, όσο και με την επαγγελματική του ιδιότητα, καθώς εργαζόταν στην τράπεζα, θυγατρική της οποίας ήταν και η δική μου εργοδότρια εταιρία μελετών. Τον γνώρισα λοιπόν και απόρησα πώς αυτός ο συμπαθητικός, ο ήπιος και ευγενικός άνθρωπος χαμηλών τόνων μπόρεσε να φτάσει σε μια τέτοια κορύφωση του ποιητικού λόγου. Στη σπαρακτική «κραυγή 15» από τις «κραυγές τις νύχτας». Ένα ποίημα που εκφράζει με τη μεγαλύτερη δυνατή δραστικότητα  και εμβέλεια την αλήθεια της γενιάς του, τον χαμένο αγώνα της, την τραγική της μοίρα. .  

         Θεωρώ την «κραυγή 15» ισάξια με το ποίημα «μιλώ» του Μανόλη Αναγνωστάκη («Μιλώ για τα τελευταία σαλπίσματα των νικημένων στρατιωτών/ για τα τελευταία κουρέλια από τα γιορτινά μας φορέματα ...»). Τέτοια ποιήματα δεν μπορεί παρά να γράφτηκαν σε στιγμή υπέρτατης συναισθηματικής φόρτισης, όταν ξαφνικά φωτίζεται ο νους και οι λέξεις εισρέουν στο λευκό χαρτί σαν από μόνες τους, σαν να περίμεναν από καιρό να βρουν τον προορισμό τους..Τη στιγμή εκείνη ο χαμηλών τόνων άνθρωπος μεταμορφώνεται σε υψηλού επιπέδου ελεγειακό ποιητή. Είναι μια σπάνια στιγμή ψυχικής, πνευματικής και ποιητικής αλήθειας που αρκεί για να καταξιώσει τον ποιητή. Ήταν εξ άλλου τότε μια άλλη εποχή, μια άνοιξη και μια νιότη. 

                      
Κραυγές της νύχτας, Κραυγή 15  
                         
Μιλώ με σπασμένη φωνή δεν εκλιπαρώ
Τον οίκτο σας μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα
Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλιο
Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της
Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά
Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας
Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα
Μικρά παιδιά που αφέθηκαν στο έλεος τ' ουρανού


Η γενιά μου ήταν μια αστραπή που πνίγηκε
Η βροντή της η γενιά μου καταδιώχτηκε
Σα ληστής σύρθηκε στο συρματόπλεγμα
Μοίρασε σαν αντίδωρο τη ζωή και το θάνατο
Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πεθαίναν
Στα νοσοκομεία κραυγάζαν έξαλλοι στα εκτελεστικά
Αποσπάσματα τα χέρια τους ήταν μαγνήτες
Τρώγαν πικρό ψωμί καπνίζαν εφημερίδες
Ζητώντας ευλαβικά μια θέση σ' αυτή τη γη

 
Όπου κι αν στάθηκαν οι σκιές τους ριζώναν
Άδικα προσπαθείτε δε θα ξεριζωθούν ποτέ
Θα προβάλλουν μπροστά στα τρομαγμένα σας μάτια
Τώρα τα καταλάβαμε όλα καταλάβαμε
Τη δύναμή μας και για τούτο μιλώ
Με σπασμένη φωνή που κλαίει
Κάθε φορά στη θύμησή τους

 
Η «Κραυγή 15» από τις «Κραυγές της νύχτας» οτυ Κλείτου Κύρου δεν είναι μια μακρινή ιστορία για τη δική του μόνο τραγική γενιά. Αφορούσε και τις επόμενες γενιές, τη γενιά των κοινωνικών αγώνων, της μετανάστευσης και της δικτατορίας, τη γενιά της μεταπολίτευσης, της αναβίωσης και της νέας διάψευσης του ονείρου, τη γενιά της ευμάρειας και του «ιδιωτικού οράματος». Αφορά όμως και τη σημερινή γενιά της πνευματικής και οικονομικής κρίσης και της ανεργίας, και πάλι της μετανάστευσης.
,

Το πάθος και η αγάπη, η ψυχή, αφορούν κάθε νέα γενιά. Κάθε γενιά αφορά μια γνήσια ζωή. Ίσως κάποτε νιώθει και σαν δικές της τις κραυγές πριν 70 χρόνια περίπου. Την αφορούν εκείνοι που προδόθηκαν και χάθηκαν, ιδιαίτερα όταν τα πάντα εκτίθενται στην αγορά προς πώληση, όταν θεοποιείται η κατανάλωση, όταν κυριαρχεί η διαφθορά, όταν μονιμοποιείται η ανεργία, όταν τα παιδιά σκοτώνονται στην άσφαλτο, πετιούνται σαν κουρέλια από τα ναρκωτικά σε ερειπωμένα σπίτια, ψάχνουν ένα «ιδιωτικό όραμα» και μια «κονόμα» για να γεμίσουν το κενό της ζωής τους. 

Σας αφορούν οι Κραυγές του Κλείτου. Μιας από τις πιο ευγενικές, από τις πιο γνήσιες ποιητικές φυσιογνωμίες του αιώνα που πέρασε. Καθώς παρακολουθούμε όλα αυτά τα γελοία πρόσωπα στην οθόνη, καθώς παρακολουθούμε τους προεκλογικούς περιοδεύοντες θιάσους με τους ξετσίπωτους γελωτοποιούς να υπόσχονται στους πάντες τα πάντα, καθώς μένουμε βουβοί μπροστά σε μια πυρπολημένη χώρα που αύριο θα μετατραπεί σε οικόπεδα, καθώς η πορνεία ως τρόπος ζωής έχουν κυριαρχήσει και το μέλλον σας είναι να πουληθείτε σε όσο το δυνατόν καλύτερη τιμή, ο Κλείτος Κύρου σας αφορά. .

Δεν ξέρω πόσα χρόνια θα χρειαστούν, πόσες γενιές ίσως, για να ξαναγεννηθεί το όνειρο. Ξέρω όμως ότι χωρίς όνειρο δεν μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος. Δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τους άλλους. Αυτή την ελπίδα κι αυτόν τον αγώνα αναδίδουν μέσα από την ήττα με σπαρακτική δύναμη οι στίχοι του Κλείτου Κύρου. 


(αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε ελαφρά τροποποιημένο στο περιοδικό «Το Κοράλλι},
           τεύχος 6, Απρίλιος- Σεπτέμβριος 2015, Αφιέρωμα στον Κλείτο Κύρου) 

                                                                                              Τόλης Νικηφόρου

2 σχόλια:

  1. Συμφωνώ ότι Οι κραυγές του Κλείτου Κύρου είναι σπαρακτικά επίκαιρες και ειδικά, αυτή -η έξοχη- που παραθέτεις.
    Όπως και Η Κραυγή του Μουνκ.
    Κραυγή βοώντος εν τη ερήμω; Ελπίζω ότι πάντα υπάρχουν ευήκοα ώτα, αλλά πού να τα βρεις μέσα στο συρφετό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Δεν φωνάζουμε, δεν κραυγάζουμε, δεν γράφουμε και δεν μιλάμε για να μας ακούσει απαραιτήτως κάποιος, καλή μου Ροζαμούνδη (κατά κόσμον Κική). Το κάνουμε γιατί αυτό είναι ο προορισμός μας, το χρέος μας στη ζωή, η εντολή. Για να εκφράσουμε την ψυχή μας. Και ας είναι στο τίποτα που όλους μας περιμένει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή